Za pomocą trzech ministerstw - rolnictwa oraz handlu, robót publicznych i spraw wewnętrznych, dzięki podatkom i opłatom celnym rząd trzyma rękę na wszystkim, co wpływa i co się wydaje, co się produkuje i co się konsumuje, na wszystkich interesach osób prywatnych, gmin i departamentów, podtrzymuje dążenie społeczeństwa do zubożenia mas, do podporządkowania ludzi pracy i do coraz większej przewagi funkcji pasożytniczych. Przy pomocy policji rozciąga on nadzór nad przeciwnikami systemu; za pomocą wymiaru sprawiedliwości skazuje ich na kary i utrzymuje w ryzach, przy pomocy armii niszczy ich, za pomocą oświecenia publicznego rozdziela w stosunku, jaki mu odpowiada, wiedzę i niewiedzę, za pomocą obrzędów religijnych usypia sprzeciwy na dnie serc; za pomocą skarbu opłaca ze środków ludzi pracy koszty tego rozległego sprzysiężenia.

Dość już dziedzicznego królowania!
Dość już prezydentury!
Dość już reprezentacji!
Dość już delegacji!
Dość już sprzedajności władz!
Rząd bezpośredni!
Lud stale sprawujący swą suwerenność!

• władza ma się tak do rządu, jak myśl do mowy, jak idea do czynu, jak dusza do ciała; władza jest zasadą rządu, jak rząd jest pełnieniem władzy; znieść jedno z nich, jeżeli to zniesienie ma być rzeczywiste, to zburzyć jedno i drugie; z tej samej przyczyny zachować jedno z nich, jeżeli zachowanie jest istotne, znaczy utrzymać oba

• aby żyć bez rządu trzeba usunąć bez zastrzeżeń absolutnie wszelką władzę, wprowadzić czystą anarchię

• rząd to plaga, kara dla ludzkości

• z chwilą gdy wszystkie normalne środki, jakimi dysponuje rząd, spełzły na niczym, wasza polityka streszcza się w jednym słowie: s i ł a

• rząd nie mógłby istnieć bez długu i wielkiego budżetu

• czyż nie sądzicie że całkowita anarchia jest lepsza dla naszego wypoczynku, naszej pracy, naszego dobrobytu niż ten milion pasożytów uzbrojonych przeciwko naszym wolnościom i interesom

• tygrys pożera, bo jest do tego żeby pożerać, a wy chcecie żeby rząd, który jest do tego by uprawiać korupcję, nie uprawiał jej?...

• rząd ludowy, czy to bezpośredni, czy pośredni, czy to prosty, czy złożony - zawsze będzie zręcznym okradaniem ludu

• kiedy absolutyzm jest pierwszym terminem szeregu, to terminem ostatnim, proroczym, jest anarchia rozumiana w każdym jej sensie

• państwo nie pertraktuje ze mną, nie idzie na żadną wymianę; ono mnie obdziera

• cel państwa polega na utrzymywaniu porządku w społeczeństwie przez uświęcenie, przez konsekrację posłuszeństwa obywatela wobec państwa, podporządkowanie biednych bogatym, chłopa szlachcicowi, świeckiego duchownemu, bourgeois żołnierzowi

• sprawiedliwość i władza słowa nie do pogodzenia

• panowanie nad ludzmi jest niewolnictwem

• co zatem wprowadzić na miejsce rządu? Odpowiedź nie sprawia nam kłopotu:
  

  • na miejsce rządu - organizację przemysłową
  • na miejsce praw - umowy; żadnych praw uchwalanych przez większość ani jednomyślnie; każdy obywatel, każda gmina lub korporacja ustanawia swoje własne prawa
  • na miejsce dawnych klas obywateli: szlachty i nieszlachty, mieszczaństwa i proletariatu, wprowadzamy kategorie i specjalizacje funkcji - rolnictwo, przemysł, handel itd
  • na miejsce siły publicznej - siłe kolektywną
  • na miejsce armii stałych - kompanie przemysłowe
  • na miejsce policji - tożsamość interesów
  • na miejsce centralizacji politycznej - centralizację ekonomiczną

/\ /\ /\

• "Proudhon kpił sobie nawet z patriotyzmu i ahistorycznie traktował narodowe ruchy wyzwoleńcze"

/\ /\ /\

• co to jest własność? własność jest kradzieżą

• to co każdemu się należy, to nie jest to, co każdy może posiadać, tylko to, co każdy ma prawo posiadać; a co mamy prawo posiadać? to co, wystarcza nam do pracy i konsumpcji

• "divide et impera!": dziel, a będziesz rządził: dziel a staniesz się bogaty: dziel a oszukasz ludzi, zaślepisz ich rozum, drwić będziesz ze sprawiedliwości

• nie ma mowy o sprawiedliwym podziale bogactw w społeczeństwie, gdy bogaci się bogacą, a biedni biednieją

• pracowałeś! lecz coż ma wspólnego praca, z przywłaszczeniem wspólnego dobra?

• czyżbyś nie wiedział, że prawo do ziemi, podobnie jak prawo do powietrza i darów przyrody, nie może ulec przedawnieniu?

• własność jest przyczyną cierpienia i nędzy w społeczeństwie

• czy własność jest sprawiedliwa? nie!

/\ /\ /\

• czy to rząd ludowy, bezpośredni czy pośredni, czy to prosty czy złożony zawsze będzie zręcznym okradaniem ludzi

• żadnej władzy, żadnego rządu, nawet ludowego

• wszystkie partie bez wyjątku, są tylko różnymi objawami absolutyzmu, o ile dążą do władzy i posiłkują sie gwałtem

/\ /\ /\

• w naturze demokracji parlamentarnej leży dążenie do despotyzmu, a mianowicie do centralizacji

• lecz co mnie obchodzą wszystkie te wybory?

• powszechne głosowanie, mandat nakazujący, odpowiedzialność przedstawicieli, system znakomitościowy wreszcie - wszystko to dziecinada: co do mnie, nie powierzyłbym im zgoła ani mojej pracy, ani mojego odpoczynku, ani mego majątku; i nie narażałbym ani jednego włosa z mej głowy, żeby ich bronić

/\ /\ /\

• rewolucja jest siłą, nad którą żadna inna potęga, boska ani ludzka, nie może osiągnąć przewagi

• istotą rewolucji jest to, że się umacnia i rośnie wskutek oporu, który napotyka

• nigdy nie odpiera sie rewolucji, nie oszukuje sie jej, nie można jej wynaturzyć, ani tym bardziej jej zwyciężyć; im bardziej ją tłumić, tym bardziej wzrasta jej prężność, a jej działanie staje się nie do odparcia

• jak antyczna Nemezis, której ani prośby, ani groźby nie mogły wzruszyć, rewolucja posuwa się naprzód krokiem nieuchronnym i posępnym, wśród kwiatów, które jej rzucają wyznawcy, we krwi swych obrońców i po trupach swych wrogów

• każda rewolucja przybiera początkowo postać skargi ludu, oskarżenia wadliwego stanu rzeczy, którego dokuczliwość pierwsi odczuwają najbiedniejsi

• istnieje jeden tylko sposób zapobiegania niebezpieczeństwom rewolucji; zrobić z niej prawo; lud cierpi, jest niezadowolony ze swego losu: jest to chory, który jęczy, dziecko w kołysce, które krzyczy; stańcie przed nim wysłuchajcie jego skarg, zbadajcie ich przyczynę, ich następstwa, obliczcie, jeśli trzeba, ile przypada na przesadę, a następnie natychmiast zajmijcie się bez wytchnienia ulżeniem cierpiącemu; rewolucja dokona się wówczas bez hałasów jako naturalny i szczęśliwy rozwój dawnego porządku rzeczy

• niestety! sądzić należy, iż rewolucja pokojowa jest czymś nazbyt idealnym, aby nasza wojownicza ludzkość zadowoliła się nią

• głupota rządów buduje wiedzę rewolucjonistów

• dzięki prześladowaniu, jakiego doznała rewolucja ma dziś świadomość samej siebie; może ona wskazać swą rację bytu; jest w stanie wyciągnąć wnioski z sytuacji, zna swą zasadę kierowniczą, swoje środki, swój cel; ma swą metodę i swój probierz

• przyczyną rewolucji jest nie tyle niedostatek, jaki w pewnej chwili odczuwa społeczeństwo, ile ciągłość tego niedostatku, powodująca znikanie i neutralizowanie dobrobytu

• ludzi przede wszystkim należy przekonać; oświetlenie umysłów jest najlepszą rewolucją

• żadnej władzy, żadnego rządu, nawet ludowego: to właśnie jest rewolucja

/\ /\ /\

• to rządy miały pretensje do wprowadzenia ładu wśród ludzkości, później podzieliły jednak ludy na wrogie obozy, bo jedynym ich zajęciem wewnątrz było tworzenie zależności, a na zewnątrz zręczność polegała na podtrzymywaniu, faktycznie albo w dalszej perspektywie, stanu wojny

• ucisk ludów i wzajemna ich nienawiść stanowią dwa fakty współzależne, związane ze sobą w ten sposób, że jeden powołuje do życia drugi i że mogą zniknąć tylko równocześnie, przez usunięcie ich wspólnej przyczyny - rządu

• oto dlaczego ludy, dopóki pozostaną pod rządami policji, królów, trybunów lub dyktatorów, dopóki będą posłuszne widocznej władzy, ukonstytuowanej w ich własnym łonie i ustanawiającej prawa, które nimi rządzą, będą niechybnie w wojnie ze sobą

• nigdy więcej rządów,
  nigdy więcej zdobyczy,
  nigdy więcej ceł,
  nigdy więcej policji międzynarodowej,
  nigdy więcej przywilejów handlowych,
  nigdy więcej dyskryminacji kolonialnej,
  nigdy więcej opieki ludu nad innym ludem,
  nigdy więcej linii strategicznych,
  nigdy więcej fortec

/\ /\ /\

no tutaj tata anarchizmu to się nie popisał ;-) - uważał bowiem iż rolą kobiety jest bycie opiekunką domowego ogniska w patriarchalnej rodzinie, nieładnie, nieładnie :-(

/\ /\ /\

• religia państwowa jest gwałtem nad sumieniem

• władza duchowa jest na drodze do odzyskania supremacji; zawarła sojusz z władzą świecką przeciwko rewolucji i układa się z nią teraz jak równy z równym; stanęło na tym, iż obie te władze uznały, że poróżnienia między nimi wynikały z nieporozumienia, że ich cel jest jeden i ten sam, ich zasady, ich środki, ich dogmaty są również absolutnie identyczne, a wobec tego kierowanie nimi powinno być wspólne lub raczej każda z nich powinna się uważać za uzupełnienie drugiej i stanowić, na mocy połączenia, jedną i niepodzielną władzę

• rząd więc, czyli kościół i państwo niepodzielnie złączone uznaje za dogmaty:
  

  • przyrodzoną przewrotność natury ludzkiej;
  • zasadniczą nierówność stanów
  • trwałość antagonizmów i wojen
  • nieunikniony charakter ubóstwa
  • konieczność istnienia rządu, posłuszeństwa, rezygnacji i wiary

• celem kościoła jest utrzymanie porządku w społeczeństwie przez uświęcenie, przez konsekrację posłuszeństwa obywatela wobec państwa

• Bóg i król, Kościół i państwo - oto z duszy i ciała wieczna kontrrewolucja

• kto neguje swego króla, neguje swego Boga i vice versa

• z religią dzieje się jak z polityką, nie wystarczy udowodnić ich nicości i bezsilności; po sprowadzeniu ich do nicości, trzeba jeszcze zapełnić powstałą lukę

• tak samo, jak nie wystarczy zniesienie rządu, jeżeli się go nie zastąpi czymś innym, tak też nie dojdziemy do ładu z wypędzeniem Boga, jeśli nie znajdziemy niewiadomej, jaka zgodnie z porządkiem pojęć ludzkich i zjawisk społęcznych obejmie po nim spadek

• obrzędy religijne powinny być wolne

• jeżeli obrzędy religijne mają rzeczywiście wartość ekonomiczną lub moralną, jeżeli jest to służba, której wymagają potrzeby ludności, nie wysuwamy co do niej żadnego sprzeciwu

• niech kult jako zawód będzie wolny

• handel rzeczami świętymi powinien być, jak każdy inny, poddany działaniu prawa podaży i popytu, nie powinien korzystać ze szczególnego poparcia ani subwencji państwowych, jest to przedmiot wymiany, nie rządzenia

• niech każdy płaci za swoje chrzciny, za swój ślub i za swój pogrzeb

• niech ci, co wielbią Boga, złożą się na koszty swego uwielbienia: nic słuszniejszego

• swoboda zbierania się w celu modlitwy powinna być taka sama, jak swoboda zebrań w celu mówienia o polityce i interesach

• ale niech nam nie mówią o religii państwowej ani o religii większości, ani o kulcie płatnym z urzędu, ani o kościele gallikańskim, ani o republice nowochrześcijańskiej

/\ /\ /\

• wolność jest naturalnym i niezbywalnym prawem jednostki

• wolność to możnośż działania jednostki i atrubut natury ludzkiej

• wolność musi zakładać równość

• swobodne stowarzyszenie, wolność, której wyłączną funkcją jest utrzymywanie równości w środkach produkcji i wzajemności w wymianach, stanowi jedyną możliwą, jedyną słuszną formę społeczeństwa

• wolność i równość - to tkwi w ludziach naprawdę

/\ /\ /\

/\ /\ /\